Van oude boeken naar augmented reality: de bibliotheek gaat met z’n tijd mee

14 september 2017

Van oude boeken naar augmented reality: de bibliotheek gaat met z’n tijd mee

Door: Door Richard van Hooijdonk - Trendwatcher en Futurist.

Stoffige planken en muffe oude boeken? Dat dacht je maar
De bibliotheek van de toekomst gaat met zijn tijd mee
Het boek is nog lang niet dood
Met augmented reality komt zelfs papieren leesmateriaal echt tot leven
In de bibliotheken van de toekomst praten boeken met elkaar
Straks downloaden we boeken direct naar onze hersenen
Een bestemming voor creatieve experimenten en hightech avontuur

Technologie verandert alles, en dat geldt zeker voor hoe we informatie vinden, hoe we het consumeren en de manier waarop we het bewaren. Ook bibliotheken maken steeds meer gebruik van nieuwe technologie en transformeren in plekken waar deze technologie voor een steeds groter publiek beschikbaar wordt. Hierdoor neemt het delen van kennis en het onderwijs zelf in de toekomst hele andere vormen aan.

Stoffige planken en muffe oude boeken? Dat dacht je maar

Het woord bibliotheek roept vaak beelden op van grote, stille, saaie ruimten waarin meterslange rijen kasten staan met boeken en tijdschriften. Maar een bibliotheek is meer dan alleen een gebouw waar het geschreven woord bewaard en uitgeleend wordt; je kunt er bijvoorbeeld ook cursussen volgen en er worden allerlei activiteiten gehouden. Uit onderzoek is gebleken dat mensen redelijk tevreden zijn met wat hun bibliotheek te bieden heeft, ook al komen ze er misschien niet (meer) zo vaak. Jongeren zijn wel meer van mening dat de bibliotheek weliswaar een eerbiedwaardig maar ook een achterhaald instituut is. Het concept van een bibliotheek is inderdaad al eeuwenoud, maar deze instituten staan er ook om bekend dat ze zichzelf keer op keer opnieuw uitvinden. Uit een recente Pew-enquête bleek dat slechts 38 procent van het publiek zich realiseerde dat de meeste bibliotheken ook e-books uitlenen. Dit suggereert dat mensen over het algemeen slecht geïnformeerd zijn over wat bibliotheken in de 21e eeuw te bieden hebben.

De bibliotheek van de toekomst gaat met zijn tijd mee

Het basisprincipe van bibliotheken is altijd ‘toegang tot informatie’ geweest. Naarmate de technologie evolueert, verandert ook de manier waarop deze informatie kan worden overgedragen. Vergeet niet dat boeken en microfilm ooit ook beschouwd werden als geavanceerde manieren om informatie te verstrekken. Veel bibliotheken ondergaan nu de transformatie van de gouden eeuw van boeken naar het tijdperk van digitale content.

Volgens David Pescovitz, een onderzoeksdirecteur aan het Institute for the Future, zijn bibliotheken niet alleen gebouwen vol met stoffige boeken, maar ook plekken waar je toegang kunt krijgen tot de informatie van de 21e eeuw. De tijden zijn veranderd en bibliotheken gaan met hun tijd mee. Ze investeren in hyperconnectiviteit en innovatieve manieren van lezen – zoals met behulp van augmented reality en peer-to-peer learning.

Het boek is nog lang niet dood

E-readers als de Kindle veranderen de manier waarop we lezen, maar als je denkt dat het papieren boek ten dode opgeschreven is, heb je het mis. Ze blijven opvallend populair. In Groot-Brittannië steeg de verkoop van boeken tussen 2001 en 2011 met maar liefst 42 procent. In diezelfde periode werd er door de populariteit van series als Mad Men, Breaking Bad en Game of Thrones ook meer televisie gekeken en vond er bovendien een stijging plaats in andere vormen van elektronische entertainment. Lezen zal dus altijd een populair tijdverdrijf blijven, zelfs als er andere opties beschikbaar zijn. Dat zie je bijvoorbeeld ook aan het feit dat de Harry Potter franchise inmiddels meer dan 450 miljoen boeken heeft verkocht.

Met augmented reality komt zelfs papieren leesmateriaal echt tot leven

Omdat we papieren leesmateriaal nog steeds waardevol vinden zullen bibliotheken altijd als boekenopslagplaats blijven fungeren. Maar technologie verandert hoe we de informatie in deze boeken vinden en gebruiken. Het Chinese bedrijf Toout lanceerde bijvoorbeeld een digitale boekenlegger waarmee je ook boektitels en andere informatie kunt vinden. Daarnaast fungeert het apparaatje als digitale bibliotheekpas en kan het zelfs zien wanneer het boek dat je zoekt verplaatst of ergens op een tafel achtergelaten is. Bovendien is de digitale boekenlegger verbonden via het Internet of Things. Hierdoor kun je in een oogopslag zien welke boeken je hebt geleend en wanneer je ze weer terug moet brengen.

Sures Kumar wilde niet achterblijven en ontwikkelde de Nimble, een augmented reality-apparaat waarmee je toegang hebt tot extra informatie over gedrukt leesmateriaal. De Nimble is niet groter dan een creditcard en kan je net als een soort kompas de weg wijzen naar het boek dat je zoekt. Het enige dat je hoeft te doen is de card omdraaien en de pijl volgen. Maar in combinatie met ‘smart desks’ kan de Nimble nog veel meer. Het boek of tijdschrift dat je op dit slimme bureau legt wordt direct herkend, en vervolgens geeft het suggesties over digitale back-copies die je kunt selecteren door te swipen. Ook kun je via de Nimble met je vinger tekst of foto’s uit het boek of tijdschrift selecteren, waarna je extra informatie over het geselecteerde onderdeel op het slimme bureau kunt projecteren. En omdat de Nimble teksten ook kan vertalen, hoeft de taal van het boek of tijdschrift geen belemmering te zijn. Met Augmented reality kun je gedrukt leesmateriaal op allerlei manieren upgraden en updaten zodat een tekst echt tot leven komt.

In de bibliotheken van de toekomst praten boeken met elkaar

Het Internet of Things maakt gebruik van sensoren en Internetverbindingen om bijna alle mogelijke apparaten met elkaar te laten communiceren en ook voor bibliotheken is deze technologie transformatief. Zodra boeken je kunnen vertellen waar ze zich bevinden, kunnen zeldzame items in een gigantische collectie niet meer wegraken. Onderzoeksbibliotheken hebben vaak miljoenen, zelfs tientallen miljoenen collecties. Iets snel kunnen vinden is dan belangrijk en hierin speelt het IoT een steeds prominentere rol. Ook kan het Internet of Things bezoekers en hun gewoonten monitoren en inzicht geven in welke delen van de bibliotheek het drukst zijn, welke collecties zelden bekeken worden, en welke boeken in het oog springen, maar uiteindelijk niet in de smaak vallen. Ook biedt het IoT bijvoorbeeld inzicht in welke computers het meest gebruikt worden en welke leeszalen het minst populair zijn. Door gegevens te verzamelen en deze te analyseren, verandert het IoT hoe we bibliotheken gebruiken.

Straks downloaden we boeken direct naar onze hersenen

Naarmate de technologie zich verder ontwikkelt worden er steeds meer bizarre dingen mogelijk. Ontwikkelingen in de neurotechnologie stellen onderzoekers bijvoorbeeld al in staat om herinneringen te implanteren in de hersenen van dieren. Pioniers als Theodore Berger van het UCLA hopen binnenkort hetzelfde met mensen te kunnen doen. Hoewel de technologie momenteel alleen nog gebruikt wordt om mensen met ernstige ziekten of hersenletsel te helpen, onderzoekt het team van Berger ook hoe geïmplanteerde herinneringen het onderwijs en de entertainmentsector potentieel kunnen beïnvloeden. Deskundigen als Pescovitz zijn van mening dat dit soort technologie bibliotheken verandert in ‘ervaringsbestemmingen’. In de toekomst gaan we naar de bibliotheek om een boek direct naar onze hersenen te downloaden. Ook kunnen we daar straks genieten van een virtuele safari in Tanzania of een ruimtereis naar Mars.

Bibliotheken als faciliteiten voor peer-to-peer learning

De bibliotheek is altijd een leeromgeving geweest en dat zal nooit veranderen. Maar onderwijs wordt steeds informeler en gebeurt ook steeds vaker ‘peer-to-peer’. Als je wilt leren hoe je in Python moet programmeren of hoe je een kleine motor repareert, vind je de antwoorden eerder online dan in een klaslokaal. Online instructies kunnen echter nogal frustrerend zijn en bibliothecarissen zijn zich daarvan bewust want zij kennen de voordelen van praktisch onderwijs. De Dallas Public Library biedt middelbare scholieren die geïnteresseerd zijn in journalistiek bijvoorbeeld lessen die door de gemeenschap samengesteld zijn. In samenwerking met de newsroom van Dallas Morning News, werken studenten en journalisten samen met bibliothecarissen. Zo leren ze de digitale en papieren middelen van de bibliotheek gebruiken om hun journalistieke kwaliteiten te verbeteren.

In de toekomst zien we niet langer alleen fysieke klaslokalen. Virtual reality doet veel stof opwaaien in het onderwijs omdat de immersieve kwaliteiten ervan positieve invloed hebben op de manier waarop we leren. De apparatuur is echter nog steeds duur waardoor de technologie nog niet voor iedereen toegankelijk is. Bibliotheken kunnen virtual reality in de toekomst bijvoorbeeld gratis aanbieden, zodat iedereen ervan kan profiteren. Van een schoolreisje naar het Louvre tot het verkennen van de diepste oceanen, met virtual en augmented reality behoort dit in de bibliotheek van de toekomst allemaal tot de mogelijkheden.

Een bestemming voor creatieve experimenten en hightech avontuur

3D-printing is een vorm van ‘additive manufacturing’ waarin een semi-vaste stof uit een sproeistuk geperst wordt waarna het in de gewenste vorm verhardt. De technologie is inmiddels zeer geavanceerd waardoor de printers en de substanties die ze kunnen printen steeds minder duur worden. Toch zijn deze printers voor de gemiddelde consument nog steeds prijzig. Bibliotheken hebben de middelen om deze apparaten aan te schaffen en te onderhouden. Ook hebben ze de technische knowhow om mensen te leren hoe ze deze apparaten moeten gebruiken. Een van de voordelen van 3D-printing is dat iedereen met een Internetverbinding ontwerpen kan up- of downloaden. In de praktijk betekent dit dat elke locatie met een printer een mini-fabriek wordt, waar allerlei ontwerpen die beschikbaar zijn op het Internet gemaakt kunnen worden. Bibliotheken die deze printers beschikbaar stellen voor het publiek worden in de toekomst dan ook steeds vaker een bestemming voor creatieve experimenten en hightech-avontuur.

Bibliotheken passen zich aan de eisen van de 21e eeuw aan, en gaan steeds meer gebruik maken van technologie om de traditionele leerervaring te upgraden. Je kunt er niet alleen allerlei informatie vinden, maar ze worden steeds meer het middelpunt van hightech onderzoek en een plek waar je je creativiteit kunt ontwikkelen.